سجاد پورقناد با اعلام این خبر که شرکت در دومین جشنواره وبلاگها و سایت‌های موسیقی ایران، تا تاریخ 17 آبان […]
نگاه جدید به آثار امیرجاهد/ مسئلۀ چندصدایی در موسیقی ایرانی
یکشنبه ۲۱ دی ۱۳۹۹
سجاد پورقناد متولد ۱۳۶۰ در تهران کارشناسی ارشد اتنوموزیکولوژی، نویسندۀ موسیقی و سردبیر مجلۀ گفتگوی هارمونیک، خوانندۀ باریتون و نوازندۀ تار و سه‌تار و تهیه‌کننده در رادیو است. او بهره‌گرفته از استادان مسعود شعاری، هوشنگ کامکار، حسین دهلوی، منوچهر صهبایی، کیوان میرهادی، شاپور رحیمی، علی نوربخش، بهرام ساعد، محمدسعید شریفیان، فلورانس لیپت، خسرو علمیه، آروین صداقت کیش، هومان اسعدی، محسن حجاریان، محمدرضا آزادفر، پیام یوسف و خسرو علمیه است. با او در مورد آلبوم «پیمان عشق»، با خوانندگی رامین بحیرایی، به گفتگو نشستیم. این آلبوم شامل شش تصنیف از استاد محمدعلی امیرجاهد، شاعر و تصنیف‌سازی است که در کنار عارف و شیدا از او به عنوان مشهورترین تصنیف‌سازان دورۀ قاجار یاد می‌شود، اما در چند دهه گذشته به اندازۀ آن دو به آثار او توجه چندانی نشده است.
چرا در بین تصنیف‌سازان قاجار امیرجاهد را انتخاب کردید؟
در ابتدا این ایده که به سراغ کار روی تصانیف استاد امیرجاهد برویم از آقای رامین بحیرایی، دوست قدیمی من و خواننده جوان موسیقی ایرانی بود. ایشان از طریق یکی از اعضای خانوادۀ امیرجاهد، ضبط‌هایی که دکتر مهدخت معین از صدای ایشان انجام داده بودند دسترسی پیدا کرده بودند. با شنیدن تصانیف استاد امیرجاهد، احساس کردم بعضی از این تصانیف جای کار زیادی دارند و می‌شود از طریق چندصدایی در ارکستر ایرانی، نگاه جدیدی به آنها داشت.
در مورد معیار انتخاب تصانیف این آلبوم توضیح بدهید.
تصانیفی را انتخاب کردیم که حداقل‌هایی از قدرت ملودیک و شعر را در خود داشتند. البته افرادی که با آثار استاد امیرجاهد آشنا هستند، می‌دانند که ایشان در تصنیف‌سازی (به معنای قدیمی آن یعنی شاعری و ملودی‌سازی توأمان) بی‌رقیب هستند، البته باید در معیار، زمان را هم در نظر داشت و توجه داشت که ایشان بعد از شیدا و عارف و با اطلاعات ادبی و عمومی بیشتری به این هنر پرداختند.
از پروسه تنظیم آثار آلبوم «پیمان عشق» بگویید؟
شاید بتوان از اصطلاح آهنگسازی برای این مجموعه استفاده کرد، چراکه انواع و اقسام تکنیک‌های کمپوزسیون در این مجموعه مورد استفاده قرار گرفته است، حال چه به شکل مناسب یا نامناسب، انواع مختلف تکنیک‌های کمپوزسیون مانند هارمونی، کنترپوان، بسط ملودیک و ارکستراسیون در این آلبوم به خوبی قابل شناسایی است.
در این مجموعه ملودی‌های بخش بی‌کلام از ساخته‌های خودم و باکلام از استاد امیرجاهد است. به دلیل مفصل بودن بخش‌های صدایی، از استفاده از سازهای پرکاشن نیز اجتناب شده است.
ویژگی آثار امیرجاهد چیست؟
شاید مهم‌ترین ویژگی این آثار، استفاده حداکثری استاد از امکانات موسیقی ایرانی است که در ردیف‌های مختلف ثبت شده است؛ مثلاً در یک تصنیف تقریباً تمام گوشه‌های مدال یک دستگاه مرور می‌شود. غیر از این، استاد امیرجاهد به خاطر رویکرد فرهنگی‌شان، همیشه سعی داشته‌اند که در اشعارشان، آموزه‌های اخلاقی را برای تربیت اجتماع بگنجانند.
نت‌های منتشرشده در دیوان امیرجاهد تا چه حد کاربردی هستند؟
اینکه آثار استاد امیرجاهد منتشر شده قطعاً مایۀ خرسندی است، هرچند وقتی به صدایی که از استاد ضبط شده توجه می‌کنیم و آنها را با نت‌نویسی آن در این دو کتاب مقایسه می‌کنیم متوجه اختلاف آن می‌شویم، با این حال می‌توان گفت این دو کتاب بیشتر بخش اشعارش قابل ارجاع است تا نت‌نویسی‌هایش.
این مجموعه ادامه خواهد داشت؟
سعی داریم تا چهار آلبوم از آثار استاد امیرجاهد را با آنسامبل‌های مختلف، تنظیم و به اجرا بگذاریم. البته باید ببینیم اوضاع نشر موسیقی به چه سمتی پیش می‌رود، ولی تا کنون کارهای ابتدایی آلبوم دوم انجام شده و بخشی از آن نیز ضبط شده است.
